Chăm sóc tại nhà trẻ mắc bệnh sốt xuất huyết Dengue

Dịch sốt xuất huyết đang bùng phát và diễn biến rất phức tạp ở khắp các tỉnh thành trên cả nước. Tại Thành phố Hà Nội đã ghi nhận số ca mắc bệnh có chiều hướng ngày càng gia tăng. Sốt xuất huyết Dengue ở trẻ biểu hiện cũng giống như các bệnh do virus thông thường nên dễ nhầm lẫn, bỏ sót những dấu hiệu cảnh báo bệnh chuyển nặng gây biến chứng nguy hiểm thậm chí tử vong nếu không được phát hiện kịp thời.

Vì vậy cha mẹ trẻ cần quan tâm, chăm sóc trẻ tốt nhất giúp trẻ sớm phát hiện và vượt qua giai đoạn bệnh nguy hiểm.

Sốt xuất huyết Dengue là gì?

Sốt xuất huyết Dengue là một bệnh truyền nhiễm cấp tính nguy hiểm, có nguồn lây từ muỗi vằn, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khoẻ của trẻ nhỏ. Những nơi xuất hiện loài muỗi này đều có nguy cơ gây bệnh cho trẻ. Muỗi mang virus từ người mắc bệnh đốt trẻ gây nên sự lây lan của virus sốt xuất huyết trên diện rộng từ nơi này qua nơi khác.

Nguyên nhân nào gây bệnh sốt xuất huyết?

Muỗi Aedes Aegypti là véc tơ truyền bệnh, chúng hoạt động ban ngày. Khi muỗi cái hút máu người nhiễm virus Dengue sẽ ủ bệnh trong cơ thể muỗi 8-11 ngày và khi đốt, virus từ tuyến nước bọt của muỗi sẽ vào máu người rồi gây bệnh cho trẻ.

Virus Dengue gây bệnh sốt xuất huyết có 4 chủng huyết thanh gồm: DEN – 1, DEN – 2, DEN – 3, DEN – 4. Trẻ có thể  nhiễm 1 trong 4 chủng này.

Triệu chứng sốt xuất huyết ở trẻ

Điển hình là triệu chứng sốt nên dễ nhầm lẫn với các bệnh do virus thông thường

kèm theo trẻ có đau đầu, mỏi người, phát ban, chảy máu cam, chân răng và đi ngoài phân đen tùy theo từng giai đoạn của bệnh.

Giai đoạn đầu: Trẻ thường chỉ có biểu hiện sốt cao 39- 40 độ liên tục trong 2-3 ngày đầu kèm đau đầu, mỏi người.

Giai đoạn nguy hiểm: Từ ngày thứ 3 – 7 biểu hiện bứt rứt, khó chịu, quấy khóc. Có  thể kèm theo biểu hiện đau bụng, buồn nôn, chảy máu cam, chân răng, đi ngoài ra máu, ỉa phân đen, xuất huyết dưới da… trẻ có thể có rối loạn huyết động và tiểu cầu giảm thấp.

Giai đoạn phục hồi: Trẻ hết sốt, tiểu nhiều, huyết động ổn định, bắt đầu có cảm giác thèm ăn, xét nghiệm tiểu cầu tăng dần.

Sốt xuất huyết nếu không được theo dõi và điều trị phù hợp có thể dẫn đến những biến chứng nguy hiểm ảnh hưởng đến sức khỏe của trẻ. Trẻ có thể hết sốt từ ngày thứ 3 nhưng nếu không phát hiện các dấu hiệu cảnh báo nguy hiểm như ngủ nhiều, li bì, tiểu ít, quấy khóc bứt rứt, nôn, đau bụng, chảy máu cam, chân răng, nôn máu, ỉa phân đen, máu kinh ra nhiều.. có thể khiến trẻ nhanh chóng rơi vào tình trạng nặng, có biến chứng và nguy cơ tử vong. Vì vậy việc chăm sóc và theo dõi sát sao trẻ là rất quan trọng.

Chẩn đoán

Dựa vào yếu tố dịch tễ sống trong vùng lưu hành sốt xuất huyết

Dựa vào đặc điểm lâm sàng của bệnh

Xác định kháng nguyên virus Dengue NS1, kháng thể Dengue IgM, IgG

Phân độ

Sốt xuất huyết được chia làm 4 cấp độ từ nhẹ tới nặng:

+ Độ 1: Trẻ sốt nhẹ, chưa có triệu chứng xuất huyết

+ Độ 2: Sốt có triệu chứng xuất huyết

+ Độ 3: Bắt đầu có biểu hiện sốc

+ Độ 4: Tình trạng sốc nặng.

Trẻ sốt xuất huyết độ 1 sẽ được điều trị chăm sóc tại nhà theo đơn, có hẹn ngày tái khám. Với độ 2, tuỳ trường hợp, trẻ có thể điều trị tại nhà có theo dõi chặt chẽ, hoặc nhập viện nếu xét thấy cần thiết. những trường hợp độ 3 và 4 nhất thiết phải nhập viện ngay. Quan trọng nhất là theo dõi tại nhà vì không phải tất cả trẻ mắc sốt xuất huyết đều phải nhập viện điều trị, khi điều trị tại nhà cần lưu ý một số vấn đề sau.

Sốt xuất huyết theo dõi và chăm sóc tại nhà

Mục tiêu của theo dõi và chăm sóc sốt xuất huyết tại nhà là phát hiện sớm trẻ bị bệnh, chăm sóc đúng và phát hiện sớm những dấu hiệu bệnh trở nặng để đưa trẻ đến cơ sở y tế cấp cứu kịp thời.

+ Cho trẻ nghỉ ngơi tuyệt đối

+ Chế độ dinh dưỡng hợp lý: cho trẻ uống nhiều nước, theo ý thích nhưng thức ăn phải lỏng dễ tiêu, bù đắp lượng nước mất do sốt, có thể cho ăn ít một nhiều bữa nếu trẻ buồn nôn

+ Hướng dẫn các bà mẹ biện pháp hạ sốt: Khi nhiệt độ 37,5 - 38,5, lau mát bằng khăn ấm sao cho nhiệt độ thấp hơn nhiệt độ cơ thể từ 3-5 độ cho trẻ khi trẻ sốt. Nếu trẻ sốt >=38,5 độ cho uống thuốc hạ sốt paracetamol hàm lượng 10-15 mg/kg mỗi 4-6h có thể nhắc lại nếu trẻ còn sốt cao. Khi trẻ tụt nhiệt độ ủ ấm, uống sữa nóng. Không dùng Aspirin để hạ sốt vì gây rối loạn động máu.

+ Khuyên các bà mẹ không nên giác hơi, cạo gió, không mặc quầy kín hay mặc nhiều quần áo khi trẻ đang sốt, không tự ý dùng kháng sinh, tự ý truyền dịch tại phòng khám tư hoặc cơ sở y tế không đủ điều kiện.

+Hướng dẫn các bà mẹ theo dõi các dấu hiệu cảnh báo phải đưa trẻ đến bệnh viện ngay ( Thường ngày 3 đến ngày 7 của bệnh): Hạ sốt đột ngột, lừ đừ, li bì, đau bụng, bứt rứt tay chân lạnh, nôn máu, ỉa phân đen, lượng máu kinh nhiều, chảy máu cam, chân răng…

Hướng dẫn các bà mẹ biện pháp phòng bệnh

+ Loại bỏ nơi muỗi đẻ trứng và diệt lăng quăng ở trong và xung quanh nhà.

+ Thường xuyên dọn dẹp các vật dụng chứa nước trong và ngoài nhà không cho muỗi có cơ hội đẻ trứng.

+ Trong nhà phải dọn dẹp ngăn nắp, thoáng sạch không để cho muỗi đậu, phát quang bụi rậm, loại bỏ nước bẩn

+ Phải có nắp đậy kín các vật dụng chứa nước trong và ngoài nhà. Lật úp không để đọng nước với các vật dụng chứa nước ngoài nhà.

+ Phòng chống muỗi đốt

. Mắc màn cho trẻ khi ngủ

. Cho trẻ mặc quần áo tay dài, cho trẻ chơi ở nơi thoáng mát và đủ ánh sáng.

+ Đuổi và diệt muỗi bằng nhang trừ muỗi, thuốc diệt muỗi, vợt bắt muỗi.

Nguồn: CNĐD Trịnh Thị Thu Chung

Khoa Nhi – Bệnh viện TWQĐ 108