Cảnh báo - sốt xuất huyết Dengue vào mùa

Dịch sốt xuất huyết Dengue thường diễn biến phức tạp theo chu kỳ 4-5 năm. Dự báo năm nay (2022) có thể xuất hiện đợt dịch bùng phát lớn. Thực tế số ca mắc sốt xuất huyết ở nước ta năm nay cũng đang gia tăng nhanh chóng. Tính đến ngày 18/7/2022, cả nước đã ghi nhận 113.400 người mắc, 39 trường hợp tử vong. Dịch sốt xuất huyết Dengue đang bùng phát mạnh ở các tỉnh phía Nam, có dấu hiệu lan rộng ra cả nước. Trong bối cảnh dịch COVID-19 và cúm A vẫn còn diễn biến phức tạp, thì sự bùng phát dịch sốt xuất huyết trở thành nỗi lo ngại rất lớn khi các ca mắc liên tục được phát hiện, có tình trạng dịch chồng dịch.

Muỗi vằn Aedes aegypti – trung gian truyền bệnh sốt xuất huyết Dengue

Sốt xuất huyết là một bệnh truyền nhiễm cấp tính do một loại vi rút có tên là Dengue gây ra. Muỗi vằn Aedes aegypti là trung gian lây truyền vi rút từ người bệnh sang người lành khi bị muỗi đốt. Trong những ngày đầu, bệnh thường có triệu chứng giống với nhiều loại bệnh do vi rút khác như cúm A, COVID-19… nên khó phát hiện, dễ bị nhầm lẫn và bỏ sót chẩn đoán, dẫn tới không được điều trị kịp thời, làm cho bệnh diễn biến nặng, nguy hiểm có thể dẫn đến tử vong.

Bệnh sốt xuất huyết có thể mắc vào bất kỳ thời điểm nào trong năm ở các tỉnh Miền Nam, nhưng thường bùng phát mạnh vào mùa mưa từ tháng 5 đến tháng 11 hàng năm trong phạm vi cả nước. Năm nay có sự gia tăng của chủng vi rút D2 cùng với chủng D1 lưu hành từ nhiều năm qua làm cho tình hình dịch sẽ phức tạp hơn.

Triệu chứng lâm sàng của sốt xuất huyết rất đa dạng, từ nhiễm không triệu chứng, mức độ nhẹ cho đến mức độ nặng và nguy kịch, thậm chí tử vong.

Ở mức độ nhẹ, người bệnh sốt cao liên tục kéo dài từ 2 đến 7 ngày, mệt mỏi nhiều kèm theo đau đầu dữ dội vùng trán, đau nhức hốc mắt, đau mỏi cơ và khớp, nổi ban dát sẩn hoặc ban xuất huyết ngoài da…Người bệnh có thể theo dõi, điều trị ngoại trú tại nhà bằng cách nghỉ ngơi, chườm mát, uống Paracetamol hạ sốt khi sốt cao, uống nhiều nước OESOL hoặc nước hoa quả, nâng cao sức đề kháng bằng các loại vitamin và tăng cường dinh dưỡng hợp lý.

Ở mức độ vừa, người bệnh có các dấu hiệu cảnh báo như: vật vã hoặc li bì, lừ đừ, chảy máu cam, chảy máu chân răng, ban xuất huyết nheièu ngoài da, nôn ói nhiều, đau bụng, gan to, tiểu chảy, nước tiểu ít sẫm màu, xét nghiệm máu thấy tiểu cầu giảm nhanh, hồng cầu và hematocrit tăng cao. Các dấu hiệu cảnh báo thường xuất hiện từ ngày thứ 3 đến ngày thứ 7 của bệnh. Khi xuất hiện các dấu hiệu cảnh báo, người bệnh không được chần trừ, cần nhập viện ngay để theo dõi điều trị nội trú.

Ở mức độ nặng, người bệnh cần được theo dõi, điều trị tại khoa hồi sức tích cực. Các dấu hiệu của xuất huyết Dengue nặng bao gồm sốc tụt huyết áp; tràn dịch đa màng như màng tim, màng phổi, màng bụng; rối loạn đông máu gây xuất huyết nặng toàn thân như xuất huyết tiêu hóa, xuất huyết não, ho ra máu, đái ra máu, máu tụ lớn trong các khối cơ; suy chức năng đa cơ quan như suy hô hấp, suy tim, suy gan, suy thận, có thể dẫn đến tử vong.

Những người có nguy cơ cao mắc sốt xuất huyết Dengue nặng bao gồm trẻ em (đặc biệt là nhũ nhi – trẻ em dưới 1 tuổi), phụ nữ có thai, người già, người béo phì, người suy giảm miễn dịch. ). Ngoài ra cũng cần rất lưu tâm đến nhóm người có nguy cơ bị chảy máu nặng gồm: người đang dùng thuốc chống đông máu, người có bệnh lý về máu, kháng kết tập tiểu cầu, người có viêm loét dạ dày, tá tràng…

TS Nguyễn Trọng Thế, phó CNK bệnh lây đường hô hấp và hồi sức cho biết: “Người mắc sốt xuất huyết dengue mức độ nhẹ có thể được theo dõi điều trị ngoại trú tại nhà. Các biện pháp điều trị chủ yếu là nghỉ ngơi, chườm mát, uống thuốc hạ sốt Paracetamol nếu có sốt cao, uống nhiều nước (từ 2,0-3,0 lít nước 1 ngày, ORESOL hoặc/và nước hoa quả…), vitamin các loại và dinh dưỡng hợp lý. Không uống các loại thuốc hạ sốt khác như Aspirin, Ibubrofen…vì làm tăng nguy cơ xuất huyết.

Tuy nhiên, phải hết sức chú ý theo dõi, nhận biết các dấu hiệu cảnh báo của bệnh sốt xuất huyết, gồm: Vật vã, lừ đừ; đau bụng nhiều; nôn ói nhiều; gan to và đau; chảy máu chân răng, mũi, nôn ra máu, ỉa phân đen, tiểu ra máu, xuất huyết âm đạo bất thường, nước tiểu ít; xét nghiệm máu thấy thể tích hồng cầu tăng nhưng tiểu cầu giảm nhanh…

Nếu có một trong các dấu hiệu này, người bệnh cần nhập viện để theo dõi điều trị nội trú vì có nguy cơ diễn tiến nặng (vào sốc, xuất huyết nặng, suy đa tạng), thậm chí tử vong nếu không được xử trí điều trị kịp thời. Các dấu hiệu cảnh báo nặng thường xuất hiện từ ngày thứ 3 đến ngày thứ 7 của bệnh.”

Hiện nay chưa có thuốc đặc trị cũng như chưa có vắc xin phòng ngừa bệnh hiệu quả. Cách tốt nhất là áp dụng các biện pháp phòng bệnh nhằm tránh bị mắc bệnh. Các biện pháp phòng bệnh chính bao gồm vệ sinh môi trường, xóa bỏ các ổ nước đọng trong nhà và xung quanh nơi ở, diệt loăng quăng (bọ gậy), phun thuốc diệt muỗi, tránh muỗi vằn đốt bằng cách nằm màn, mặc quần áo dài và các biện pháp xua muỗi khác. Đặc biệt khi trong khu vực sinh sống, làm việc xuất hiện có ca bệnh sốt xuất huyết Dengue thì công tác phòng chống dịch cần phải được triển khai mạnh mẽ với sự phối hợp của chính quyền, ngành y tế, các đoàn thể và toàn bộ người dân trong khu vực.

Nguồn: Nguyễn Thu Hoài- Điều dưỡng viên khoa Bệnh lây đường hô hấp và hồi sức (A4-C) – Bệnh viện TWQĐ 108